Tazminat Hukuku Nedir? Tazminat Davası Türleri
Tazminat hukuku, insan haklarında meydana gelen zararları gidermek amacıyla adaleti temin eden hukukun bir parçasıdır. Tazminat kişinin, kurumun, kuruluşun vb. bir başka kurum, kuruluş, şahıs tarafından maddi veya manevi zarara uğratılması sebebiyle haksızlığa uğramış tarafa hakkını teslim etme halidir. Tazminat davaları kendi içinde iki ayrı başlığa ayrılmaktadır.
- Maddi tazminat davaları
- Manevi tazminat davaları
Maddi tazminat davaları somut bir şeyin maddiyatına halel getirilmesi (kasten veya kasıt olmadan bir şahsın aracına ya da evine zarar vermek vb.) durumunda ortaya çıkar. Manevi tazminat davaları ise örneğin şahsın özel hayatına müdahale edilerek (şantaj vb) maneviyatını darp etme durumundan kaynaklanıp sonucunda da maddi olarak tazminata hükmedilen durumdur.
Bunun yanı sıra tazminat hakları örneğin bir futbol kulübü ile futbolcu, teknik direktör arasında imzalanan sözleşme, kira ve kiracı sözleşmesi, iş, esnaf veya şirket sözleşmesi vb. durumlarda bir tarafın sözleşmeden çekilmesiyle ödediği tazminat kategorisi de bulunmaktadır.
Tazminat Hukuku Ceza Mıdır?
Tazminat hukuku, verilen zarara karşılık şahıs veya kurum ödeme yükümlülüğü altına girdiği için durum artık borç hukukuna evrilmektedir. Bu nedenle tazminat hukuku ceza değil aslında bir borçlanma durumudur. Borcu ise temin edip ödeyerek zarara uğratılan tarafta ki eksilen maddi, manevi kısmı tekrar yerine iade etmesi, borcun kapanması yani tazminatın ödenmesi demektir. Fakat zarara uğratılan taraf isterse karşı tarafı hem ceza hukukuna yönelik hem de tazminat hukukuna yönelik davalar açabilmektedir. Bu kişinin inisiyatifine bırakılmıştır. Örneğin karşı tarafa tazminat davası açarak zararını temin ettirebilir ve akabinde suç duyurusunda bulunup şahıs veya kurum davalılarına hapis cezasına çarptırılabilme durumu da söz konusudur. Ancak bu yine de tazminat ve ceza hukukunu ayırıp tazminatın statü olarak ceza olarak nitelendirilmesi anlamına gelmemektedir.
Tazminat Ödeme Türleri Nelerdir?
İki ayrı başlığa ayrılmaktadır:
- Özür metni gibi manevi talepler
- Para ya da zararın temini, iadesi gibi talepler
Kişi veya şahıs tazminat hukuku ile ödemesi illa maddi yollarla olmalı diye bir kanun ülkemizde bulunmamaktadır. Eğer mahkeme hükmederse şahıs veya kurum özür metni ile de bu tazminatı ödeyebilmektedir.
Bu özür hukuken bir tazminat sayılabilmektedir. Bununla beraber kişilerin veya kurumların verdikleri zarar çerçevesinde ödemeleri veya yerine getirmeleri gereken tazminat hükümlülüğü değiştirmektedir. Zarara uğratılan tarafa verilmek üzere mahkeme direkt para ile ödeme yükümlülüğü getirirken bazen de hüküm zarara uğratılan ya da eksiltilen nesnenin, aracın vs. aynen yerine tatbik edilmesi yönünde karar alınabilmektedir.
Durumun vehametine, şahısların veya kurumların kararına ve mahkemenin durumu gördüğü raddeye göre verilecek ceza yöntemi değişebilmekte ve bu durum ülkemizde de uygulanan hukuki yani legal bir faaliyettir.
